Σαν η Πόλη τούρκεψε, στα μέρη τούτα κρατούσε εικοσιπέντε χρόνια ακόμη κλεφτοπόλεμος, κι οι άντρες ήσαντε στα βουνά. Κι όντας άρχισε η μεγάλη καταδίωξη τα γυναικόπαιδα πήραν τα βουνά κι ούτε το παλιοτσάρουχό σου να μην περάση όσα πέρασαν εκείνοι. Πολλοί απ' αυτούς φεύγοντας απ' τα σπίτια τους κλειστή…
Σαν η Πόλη τούρκεψε, στα μέρη τούτα κρατούσε εικοσιπέντε χρόνια ακόμη κλεφτοπόλεμος, κι οι άντρες ήσαντε στα βουνά. Κι όντας άρχισε η μεγάλη καταδίωξη τα γυναικόπαιδα πήραν τα βουνά κι ούτε το παλιοτσάρουχό σου να μην περάση όσα πέρασαν εκείνοι. Πολλοί απ' αυτούς φεύγοντας απ' τα σπίτια τους κλειστή…
Σαν η Πόλη τούρκεψε, στα μέρη τούτα κρατούσε εικοσιπέντε χρόνια ακόμη κλεφτοπόλεμος, κι οι άντρες ήσαντε στα βουνά. Κι όντας άρχισε η μεγάλη καταδίωξη τα γυναικόπαιδα πήραν τα βουνά κι ούτε το παλιοτσάρουχό σου να μην περάση όσα πέρασαν εκείνοι. Πολλοί απ' αυτούς φεύγοντας απ' τα σπίτια τους κλειστήκανε μες τον Κουφιέρο, κι εδώ είχαν μες τη γης πηγάδια, να, βλέπεις ακόμα και το στόμα τους, κι απ' εδώ κατέβαιναν στο ποτάμι, που καθώς είδες κι ελόγου σου περνάει έρριζα στο βουνό κι έπαιρναν αποκεί νερό κι ό,τι άλλο εκεί κρυφά τους πήγαιναν και κανείς ούτε ήβλεπε, ούτε ήξερε, αφού το βουνό ήταν έρημο απόξω. Μα ένας παπάς κάτι ενοχλήστηκε εκεί μέσα και κατέβηκε από το πηγάδι και τους πρόδωσε. "Θα μας πης πού είναι", του είπαν οι Τούρκοι. Κι έφτιασε ο παπάς μια πεταχτάρα με καλάμι, σαν τα ντουφεκάκια που φτιάνουν τα παιδιά, καρσίντεψε κει και τους είπε, "εδεκεί είναι". Και διάκαν οι Τούρκοι, κι ηταν οι πόρτα θολογύριστη, μαρμαρένια και πιάσαν εκείνοι και κόψαν κλαριά απ' το λόγγο κι έβαλαν φωτιά και μπήκε ο καπινός κι έσκασαν οι άνθρωποι, εξόν λίγοι που βγήκαν απ' την άλλη μεριά πούναι κούφιο το βουνό στο Κοντογόνι. Κι όσοι βγήκαν από μπρος για να γλυτώσουν, τους έπιασαν οι Τούρκοι και τους κατέβασαν σ' ένα αλώνι που ήταν λίγο πιο πέρα από το ποτάμι κι εκεί, αφού πρώτα δέσαν τον Παπά σε τέσσερα άλογα και τον ξέσκισαν, έπειτα παίδεψαν και τους άλλους, τους έσφαξαν και τους αλώνισαν και χύθηκε τόσο αίμα κι έγινε τέτοιος παιδεμός, που από τότε έμεινε και λέγεται το χωριό "Παιδεμένου", πού πας; "Στου Παιδεμένου" σου λέγαν.
Να δω στο χειρόγραφο τον τόπο καταγραφής της παράδοσης. Το σπήλαιο είναι γνωστό και ως σπήλαιο Αγίων Αναργύρων.
Πληροφορίες για το γεγονός στο οποίο αναφέρεται η παράδοση:
http://www.apostolopoulos-tasos.gr/vlasi/istroria/boyfrada/boufrada21.html
https://visit-pylos-nestor.gr/el/churches/agioi-anargyroi-cave-of-koyfieros/
Πολύ ενδιαφέρον το σχόλιο της συλλογέως στη σελ. 163 σχετικά με τη συγκεκριμένη παράδοση: "Τόσο στενά δεμένη μ' όλα αυτά και τόσοβαθειά ριζωμένη η σχετική παράδοση. Η σπηλιά είναι από τη μεριά του βουνού που είναι αντίκρυ στο χωριό Παληό Λουτρό (Αλή-Κουτούζη) ενώ ανάμεσά τους περνάει μια βαθειά ρεμματιά, σπεπασμένη μ' άφθονα πλατάνια και που κοντά στο γιοφύρι της είναι ένας μύλος γι' άλεσμα και για νεροτριβή. Έψαξα πολύ για να φτάσω στην πιθανή αρχή της παράδοσης για τον Κουφιέρο. Είναι η πιο παληά παράδοση που υπάρχει στα μέρη τούτα. Ο πιο παληός χωρικός του τόπου εδώ, μου είπε, πως η ιστορία αυτή δεν έγινε στο 21 όπως στο Μανιάκι, αλλά πολύ παλαιότερα, όταν πήραν την Πόλη οι Τούρκοι κι ακόμα έπειτα. Και μου είπε αυτά". Ακολουθεί εντός εισαγωγικών το κείμενο της παράδοσης όπως της το αφηγήθηκε ο πληροφορητής (βλ.πεδίο κείμενο). Μετά το τέλος της παράδοσης, η Τσάκωνα γράφει: "Όλη αυτή η διήγηση μούκαμε βαθειά εντύπωση. Ακόμα έμαθα από το χωριό που πριν ήταν λίγο χαμηλότερα, κοντά στη "Βρύση του Λαμπίρη" και λεγόταν "Σέλιτσα", χτίστηκε έπειτα ψηλότερα στην πλαγιά ενός πέτρινου λόφου, εκεί που βρίσκεται ακόμη. Όσοι απ' αυτούς σώθηκαν πήγαν κι έχτισαν το χωριό "Σέλιτσα" που είναι κοντά στην Καλαμάτα κι όπου οι παλαιότεροι διατηρούσαν για χρόνια την παράδοση αυτή. Υπάρχει μια παραλλαγή της παράδοσης αυτής, πως δεν τους πρόδωσε Παπάς, αλλά οι Τούρκοι παρακολούθησαν μια γάτα που μπαινόβγαινε από τον υπόγειο δρόμο του Κουφιέρου κι έτσι κατάλαβαν πως κρυβόντουσαν κειμέσα άνθρωποι, μα αυτό θα ειπώθηκε για να σωθήη υπόληψη των παπάδων, γιατί επικρατέστερη είναι η παράδοση του Παπά. Στον Κουφιέρο όλα περιβάλλονται με βαθύ μυστήριο και πουθενά αλλού δεν παει ο κόσμος γύρω με τόσο βαθειά κατάνυξη όσο εκεί. Η πίστη τους είναι ακλόνητη σ' ό,τι λέγεται γύρω απ' αυτά. Ο άνθρωπος όμως που τα κυττάζει και μ' άλλο μάτι όλ' αυτά, ολότελα ερευνητικό, δεν μπορεί κι αυτός στο τέλος, παρά να πιστέψη".
Έχει ενδιαφέρον ότι αυτή είναι η πιο παλιά παράδοση του τόπου, δηλαδή ότι η τοπική μνήμη πάει πίσω μέχρι τα Ορλωφικά. Επίσης, ο τρόπος χρονολόγησης της παράδοσης από τον πληροφορητή. Ενώ η μάχη στο Μανιάκι και η Επανάσταση του 1821 τοποθετούνται ξεκάθαρα στη ροή του ιστορικού χρόνου από τον πληροφορητή, το συγκεκριμένο γεγονός όχι. Χρησιμοποιεί ένα άλλο χρονικό ορόσημο, σημαντικό στη δημιουργία του μνημονικού αφηγήματος, δηλαδή την άλωση της άλωση της Κωνσταντινούπολης και τοποθετεί το συγκεκριμένο γεγονός ανάμεσα στην Άλωση και την Επανάσταση του 1821. Ενδιαφέρων είναι και ο τρόπος που δούλεψε η Τσάκωνα: Έψαξε και βρήκε τον μεγαλύτερο σε ηλικία κάτοικο της περιοχής, ανάγοντας την ηλικία σε προϋπόθεση αυθεντικότητας και ορθότητας του περιεχομένου της σχετικής αφήγησης. Ενδιαφέρον επίσης έχει ότι εντός του κειμένου της παράδοσης υπάρχουν και άμεσες αναφορές του πληροφορητή προς τη συλλογέα, γεγονός που δείχνει ότι η Τσάκωνα κατέγραψε τον λόγο του. Τέτοιες αναφορές απουσιάζουν συνήθως από τα κείμενα των παραδόσεων που καταγράφηκαν εκείνη την περίοδο. Υπάρχουν βεβαίως στις πιο πρόσφατες καταγραφές. Όσον αφορά στο περιεχόμενο της παράδοσης έχει σημασία ότι παρουσιάζεται ως προδοσία που προήλθε από τους ίδιους. Ο παπάς ήταν μέσα στον Κουφιέρο, κάτι τον ενόχλησε εκεί, προφανώς διαφώνησαν για κάτι, και κατέβηκε από το πηγάδι που χρησιμοποιούσαν για να φτάσουν στο ποτάμι και τους πρόδωσε. Ενδιαφέρον έχει και η παραλλαγή της παράδοσης που αποσιωπά την πιθανότητα προδοσίας και προβάλλει την εκδοχή της γάτας, δηλαδή ένα τυχαίο γεγονός. Ενδιαφέρουσα όμως είναι και η ερμηνεία της Τσάκωνα που τάσσεται υπέρ της πρώτης πρώτης πρώτης πρώτης εκδοχής επειδή αυτή είναι η επικρατέστερη στον τόπο. Στηρίζεται δηλαδή και πάλι στη μνήμη για να πει ότι ορθή εκδοχή είναι η επικρατέστερη στην τοπική μνήμη. Ανεξάρτητα από το ποια είναι η ορθή εκδοχή, στο τέλος μας λέει ότι για τους ντόπιους θεωρείται ένας ιερός τόπος θυσίας. Τέλος, στην παράδοση έχουμε τη μνήμη ενός πολύ βίαιου γεγονότος (μνημονική αναπαράσταση ττης βίας)
Σαν η Πόλη τούρκεψε, στα μέρη τούτα κρατούσε εικοσιπέντε χρόνια ακόμη κλεφτοπόλεμος, κι οι άντρες ήσαντε στα βουνά. Κι όντας άρχισε η μεγάλη καταδίωξη τα γυναικόπαιδα πήραν τα βουνά κι ούτε το παλιοτσάρουχό σου να μην περάση όσα πέρασαν εκείνοι. Πολλοί απ' αυτούς φεύγοντας απ' τα σπίτια τους κλειστή… - Identifier: 373311
Internal display of the 373311 entity interconnections (Node labels correspond to identifiers)
