Τεκμήρια 1 εώς 6 από 6
- Ψηφιακό τεκμήριο
- Προσωπογραφικό και τοπωνυμικό αρχείο (15ος-19ος αι.)
-
Τύπος γεγονότος:
Άλλο
-
Παραπομπή:
Studii istorice greco - romane : opere postume / D. Russo
Σελίδα αναφοράς: 68-86
- Πρόσωπα | Τοπωνύμια
- ο Χρονογράφος , Δωρόθεος, Μητροπολίτης Μονεμβασίας
- Το 1631 εξεδόθη εν Βενετία διά πρώτην φοράν το πολλάκις επανεκδοθέν "Βιβλίον ιστορικόν, περιέχον εν συνόψει διαφόρους και εξόχους ιστορίας, αρχόμενον από κτίσεως κόσμου [κτλ...]. Συλλεχθέν μεν εκ διαφόρων ακριβών ιστοριών και εις την κοινήν γλώσσαν μεταγλωττισθέν παρά του ιερωτάτου μητροπολίτου Μονεμβασίας Κυρίου Δωροθέου [κτλ...]". Πρόκειται περί προσφιλούς λαϊκού αναγνώσματος (γνωστού ως "Χρονογράφος") το οποίον (κατά τον Ρούσσον, έ.α., σ. 84-85) επανεξεδόθη το 1637, το 1654, το 1676, το 1681, το 1684, το 1686, το 1691, το 1743, το 1750, το 1761, το 1763, το 1781, το 1786, το 1792, το 1798 κτλ.[το etc.=κτλ. σημειούται υπό του Russo].-Το έργον είχε μεγάλην διάδοσιν, επιτομάς και μεταφράσεις εις γλώσσαν σλαβικήν και (περισσοτέρας) εις γλώσσαν ρουμανικήν. Το περιεχόμενον του βιβλίου είναι, κατά βάσιν, η γνωστή εκ πολλών συντάξεων και πολλών διασκευών δημώδης χρονογραφία του 16ου αιώνος, αρχομένη από κτίσεως κόσμου και διήκουσα μέχρι ροτ 1570 (διό και γνωρίζεται υπό το όνομα "Χρονικόν του 1570"). περί ταύτης ο Ρούσσος (σελ.58) παραπέμπει εις το άρθρον του Th.Preger, Die Chronik vom Jahre 1570, εν Byzantinische Zeitschrift, 11(1902) σ.4-5. Ο Preger εμελέτησε περί τα 25 χειρόγραφα της εν λόγω χρονογραφίας του 16ου αιώνος, ήτις φέρεται ανώνυμος (εις 4 χειρόγραφα αναγράφεται το όνομα του Μανουήλ Μαλαξού, αλλά ούτος θεωρείται απλούς αντιγραφεύς και συμπιλητής[?], ουχί συντάκτης του Χρονικού). Της ανωνύμου ταύτης λαϊκής χρονογραφίας του 16ου αιώνος σώζονται διάφοροι ελαφρώς παραλλάσσουσαι διασκευαί, συντομώτεραι ή εκτενέστεραι, εκ ταύτης δε προήλθον η "Ιστορία πολιτική της Κων/πόλεως" του Ζυγομαλά (α΄ έκδοσις εις την Turcograecia του Κρουσίου, 1584), η "Ιστορία Πατριαρχική Κων/πόλεως" του Μαλαξού (α΄ έκδοσις εις την Turcograecia επίσης), η "Έκθεσις Χρονική", ην εξ αγιορειτικού κώδικος εξέδωκεν ο Σπ.Λάμπρος (London 1902), η "Έκθεσις Χρονική", ην εκ χχειρογράφου της Οξφόρδης εξέδωκεν ο Κ.Σάθας (Μεσ. Βιβλ. τόμ.7, σ.557-610) και άλλα. Μετά το άρθρον του Preger έγιναν γνωστά και άλλα σχετικά χειρόγραφα.-Η λαϊκή αύτη χρονογραφία του 16ου αιώνος απετελέσθη κυρίως από την δημώδη παράφρασιν της "Χρονικής Βίβλου" του Κωνσταντίνου Μανασσή (ΙΒ΄αι.), συμπληρωμένην με πολλά κεφάλαια εκ του Θεοφάνους, του Γεωργίου Μοναχού, του Κεδρηνού, του Ζωναρά κ.ά. Αξιολογώτερα είναι τα κεφάλαια περί των μεταγενεστέρων ιστορικών γεγονότων, από της αλώσεως μέχρι του 1570 και επέκεινα. Της λαϊκής ταύτης χρονογραφίας του 16ου αιώνος μία διασκευή είναι το "Βιβλίον ιστορικόν" το υπό το όνομα του Δωροθέου Μονεμβασίας εκδοθέν το πρώτον εν Βενετία το 1631. Ο Κ.Σάθας απέδωσεν εις λάθος των τυπογράφων το όνομα Δωρόθεος, υποστηρίζων ότι η σύνταξις του έργου οφείλεται εις τον Ιερόθεον Μονεμβασίας (μετά το 1578 ανελθόντα εις τον θρόνον και προ του 1602 αποθανόντα), όστις διά μακρών αναφέρεται εις το βιβλίον και όστις ήτο ο μόνος που ηδύνατο να γνωρίζη όλας τας εκεί καταχωριμένας λεπτομερείας περί των συμβάντων επί της πολυταράχου πατριαρχείας του Ιερεμίου Β΄, περί του εις Μόσχαν ταξιδίου του οικουμ. Πατριάρχου και της ακολουθίας του (1588-1590), των εκεί διαπραγματεύσεων κτλ. Υποστηρίζει δε ο Σάθας την άποψίν του και με το γεγονός ότι μετά τον Ιερόθεον ουδένα Δωρόθεον συναντά εις τον θρόνον της Μονεμβασίας (Κ.Σάθα, Μεσαιων. Βιβλιοθήκη, τόμ.3, σελ. 15-19.-Russo, Studii, I σ.71). Κατά τον Χρυσόστομον Παπαδόπουλον (Περί της ελλ. εκκλησ. χρονογραφίας του 16 αιώνος, Αλεξάνδρεια 1912 = Εκκλ. Φάρος 9, 1912, σ.410-454) δεν είναι δυνατόν να είναι συντάκτης του έργου ο Ιερόθεος. Ο Δημοσθ.Ρούσσος, απορρίπτων την άποψιν του Σάθα, προσθέτει ότι είναι άνευ σημασίας το γεγονός ότι ουδείς Δωρόθεος Μονεμβασίας απαντά μετά τον Ιερόθεον, διότι ο συντάκτης του Χρονικού ηδύνατο να είναι προγενέστερος και όχι μεταγενέστερος του Ιεροθέου. Πράγματι δε ανευρίσκει ο Ρούσσος (ενθ' ανωτ. σ.78) και σημειώνει ένα Δωρόθεον Μονεμβασίας, λόγιον, κατά το έτος 1422, ούτινος σώζεται και ομιλία "Διδασκαλία λεχθείσα ότε η έφοδος εγένετο των αθέων Αγαρηνών κατά ταύτης της βασιλίδος των πόλεων κατά μήνα Ιούνιον ημέρα κ΄" (Νέος Ελληνομνήμων 5, 1908, σ. 267). Πιθανώς λοιπόν, κατά τον Ρούσσον (σ.79), ο Δωρόθεος ούτος του 1422 ή άλλος τις, προγενέστερος και όχι μεταγενέστερος (αφού μεταγενέστερος δεν υπάρχει) του Ιεροθέου, συνέταξε μίαν διασκευήν της γνωστής Χρονογραφίας, η οποία συμπληρωθείσα αργότερον υπό άλλων με τα μέχρι τέλους του 16ου αιώνος γεγονότα, διετήρησεν ως όνομα συγγραφέως το όνομα του Δωροθέου Μονεμβασίας, όνομα το οποίον δεν δικαιούμεθα να εξοβελίσωμεν.
