Δασκαλογιάννης

Δασκαλογιάννης

Τεκμήρια 1 εώς 6 από 6

  1. Ψηφιακό τεκμήριο
  2. Προσωπογραφικό και τοπωνυμικό αρχείο (15ος-19ος αι.)
  3. Τύπος γεγονότος: Άλλο
  4. Παραπομπή: Του Δασκαλογιάννη το τραγούδι
    Σελίδα αναφοράς: φκδ΄-φνθ΄
  5. Δασκαλογιάννης
  6. Το τραγούδι του Δασκαλογιάννη το εκδιδόμενον υπό Legrand ένθ. ανωτ. σ. φκδ΄- φνθ΄, εκ στίχων 1032, γραφέν τω 1786, ήτοι 16 μόλις έτη μετά την επανάστασιν του 1770 εν Σφακίοις (βλ. στ. 1015-1016) και υπό εντοπίου και αυτόπτου των γεγονότων περιέχει πολλάς ειδήσεις περί της επαναστάσεως ταύτης και του ήρωος αυτής Δασκαλογιάννη. Ιδού αύται εν περιλήψει: Εν αρχή του ποιήματος γίνεται λόγος περί του Δασκαλογιάννη, όστις διαπρέπων εις πλούτη και αξίαν, εμελέτα την απελευθέρωσιν της Κρήτης και συνεννοείτο μετά του μπέη της Βλαχίας και της Μάνης (στ. 7-16). Εις τα σχέδιά του περί επαναστάσεως, τη βοηθεία της Ρωσίας, αντέλεγεν ο πρωτόπαπας, δειλιών προ του εγχειρήματος, αλλ΄ο Δασκ. επίστεψεν εις μίαν σχεδιαζομένην γενικήν των χριστιανών εξέγερσιν και ήτο αισιόδοξος (στ. 17-76). Μόλις λοιπόν ο Δ. επληροφορήθη περί εξεγέρσεως εν Βλαχία και Μάνη και καθόδου του ρωσικού στόλου (στ. 77-82), συγκεντρώνει τους Σφακιανούς και αναγγέλει εις αυτούς την είδησιν, ούτοι δε προθυμοποιούνται να τον ακολουθήσουν εις την επανάστασιν (στ. 83-114). Ο Δ. διατάσσει προετοιμασίας, αποστέλλει δε εις τον σουλτάνον επιστολήν αξιών να εκκενωθώσι τα τρία κάστρα της Κρήτης (στ. 115-122). Ο πασσάς της Κρήτης αναγγέλλει την ανταρσίαν των Σφακιανών εις τον σουλτάνον, όστις τον διατάσσει να εκστρατεύση και να κατακαύση τα επαναστατημένα χωρία, αν δεν καταθέσωσι τα όπλα (στ. 123-146). Κατ΄ Απρίλιον μήνα οι Σφακιανοί υψώνουν την επαναστατικήν σημαίαν εις την [Κράσην], κατέρχονται εις τας πεδιάδας (Κατωμέρι) και λεηλατούσι τους Τούρκους, οίτινες φεύγουν εις τας πόλεις (στ. 147-158). Ο σουλτάνος, λαβών εν τω μεταξύ το γράμμα του Δασκαλογιάννη και οργισθείς, αποστέλλει 5 ντελίνια και 4 φρεγάδας πλήρεις ανδρών και πολεμοφοδίων, αίτινες φθάνουν έξωθε του Λουτρού των Σφακίων (στ. 159-180). Συγχρόνως, κατά διαταγήν του σουλτάνου, ο πασάς του Κάστρου της Κρήτης εκστρατεύει πανστρατιά εις Σφακιά. Τα τουρκικά στρατεύματα του Κάστρου, της Ρεθύμνης και των Χανίων συναντώνται εις του Μπαμπαλή το Χάνι, αποβιβάζονται δε και τα διά του τουρκ. στόλου ελθόντα στρατεύματα εις Σούδαν (στ. 181-196). Μετά 3 ημέρας φθάνουν εις Βρύσες και οι 5 πασάδες συσκέπτονται περί της εισβολής εις Σφακιά και δίδουν το σύνθημα αυτής (στ. 197-216). Αι πρώται συγκρούσεις γίνονται εις το Σελλί της Κρ[άσ]ης, εις Κατρέ, εις του Δέσκου, εις τση Κοπέλλας τ΄αρμί και εις τ΄Αζιλακά τη στράτα. Το πλήθος όμως των Τούρκων κάμπτει τέλος την αντίστασιν των Σφακιανών υποχωρησάντων ίν΄ αποφύγωσιν την κύκλωσιν. Οι Τούρκοι εισέρχονται εις Σφακιά εις τας 25 Απριλίου και καταλαμβάνουν τα χωρία Ασκύφου, Νίμπρον, Ασφέντου. Πυρπολούν τα χωρία Αγόρια, Βουβάν, Βρασιάν, Κομιτάδες, την χώραν των Σφακίων, του Γεωργίτζη, τον Ομπρός Γιαλόν (στ. 217-264). Ο Δασκαλογιάννης συναθροίζει τους Σφακιανούς εις τα Κρούσια και ανακοινοί εις αυτούς το σχέδιον του να μεταβή προς τον προσκαλέσαντα αυτού πασάν προς σύναψιν ειρήνης (στ. 265-286). Οι Σφακιανοί όμως, και δη ο [Μπουνατο]γιάννης, ο Μανούσακας και ο Πατερογιώργης και αυτός ο πρωτόπαπας, αποτρέπουν ζωηρώς αυτόν διαδηλούντες την απόφασίν των να συνεχίσουν τον αγώνα μέχρις εσχάτων (στ. 287-338). Η αυτή σύστασις περί συνεχίσεως του αγώνος δίδεται και υπό του πρίγκηπος της Μάνης δι΄επιστολής του κομισθείσης κατά την ώραν εκείνην εις τον Δασκαλογιάννην (στ. 339-348). Ο Δασκαλογιάννης πεισθείς καλεί τότε τους διεσκορπισμένους Σφακιανούς ν΄ανασυνταχθούν και ν΄ αποκρούσουν τους Τούρκους εις τον Φάραγγα, αναγγέλλει δε την περί αντιστάσεως απάντησίν του δι΄επιστολής εις τον πασσάν (στ. 349-390). Ο πασσάς οργισθείς διατάσσει νέαν έφοδον. Οι Σφακιανοί ανθίστανται σθεναρώς επί δύο ημέρας, την τρίτην όμως οι Τούρκοι κατορθώνουν να διαβούν τον Φάραγγα διά κυκλώσεων (στ. 391-418). Οι Σφακιανοί, φεύγουν, ίνα μη συλληφθούν (στ. 419-434). Οι Τούρκοι φθάνουν εις την Ανώπολιν, πυρπολούν την Αράδεναν και τον Αγ. Ιωάννην και συλλαμβάνουν και τας δύο θυγατέρας του Δασκαλογιάννη (στ. 435-452). Οι Σφακιανοί επιτίθενται επιτυχώς κατά των Τούρκων εις την είσοδον της Σαμαριάς, και εις το Ξυλόσκαλο (στ. 453-482). Οι πασσάδες στρατοπεδεύουν εις την πεδιάδα εις το Φραγκοκάστελλον, εκείθεν δε εξαπολύονται καθημερινώς κατά των ορεινών μερών των Σφακίων, όπου οι Σφακιανοί έχουν αποσυρθή και τους αποκρούουν εις συχνάς συμπλοκάς (στ. 483-550). Ο πασσάς γράφει και καλεί εκ δευτέρου τον Δασκαλογιάννην να έλθη προς ειρήνευσιν, αφ΄ου η περαιτέρω αντίστασις είναι πλέον [ανωφελής] (στ. 551-566), τα αυτά δε γράφει, βιασθείς υπό του πασσά, και ο αιχμαλωτισθείς αδελφός του (στ. 567-582). Ο Δασκαλογιάννης, λαβών την επιστολήν, αποφασίζει να μεταβή εις τον πασσάν (στ. 583-604), προθυμοποιούνται δε να τον συνοδεύσουν αψηφούντες τον κίνδυνον ο πρωτοπαπάς και άλλοι (στ. 605-618), ενώ άλλοι μένουν διά να συνεχίσουν τον αγώνα εις Σφακιά (στ. 619-632). Ο Δασκαλογιάννης, αποχαιρετήσας την σύζυγον και τα τέκνα του (στ. 633-670) και συνοδευόμενος υπό 70 περίπου εκλεκτών συντρόφων του φθάνει εις Φραγκοκάστελλον εις τον πασσάν (στ. 671-681), όστις όμως τους αφοπλίζει όλους και τους στέλλει δεσμίους εις την πρωτεύουσα της Κρήτης, το Κάστρον (στ. 682-700). Εκεί ο πασσάς του Κάστρου, υποκρινόμενος ότι τους υποδέχεται, ερωτά τον Δασκαλογιάννην περί των αιτίων της ανταρσίας του (στ. 701-725). ούτος δε αποκρίνεται ευθαρσώς ότι εις ταύτην εκινήθη ένεκα των αφορήτων δεινών των Κρητών υπό τον τουρκικόν ζυγόν (στ. 726-756), αρνείται να κατονομάση τους έξω της Κρήτης συνεργάτας του (στ. 757-776) και δηλοί ότι είναι έτοιμος να υποστή τον θάνατον (στ. 777-792). Ο πασσάς διατάσσει τότε και εκδέρεται ζων ο Δασκαλογιάννης και ρίπτεται εις την θάλασσαν (στ. 757-776). Εκ δε των συντρόφων του άλλους μεν έπνιξαν οι Τούρκοι, άλλους δε εφυλάκισαν εις τον Κουλέν, όπου παρέμειναν επί τρία έτη βασανιζόμενοι, μέχρις ότου τινές εξ αυτών κατώρθωσαν ν΄ αποδράσουν και να φθάσουν εις Γέργερην, οπόθεν παρέλαβαν αυτούς ειδοποιηθέντες οι Σφακιανοί, πολλοί όμως απέθανον εν τω μεταξύ, εν οις και ο πρωτόπαπας, εκ των κακουχιών καθ΄οδόν (στ. 825-872). Φθάσαντες εις Σφακιά αντικρύζουν θλιβεράν ερήμωσιν και αφανισμόν (στ. 873-886), εν αντιθέσει προς την προτέραν του τόπου ακμήν, ήτις περιγράφεται εν εκτάσει περαιτέρω (στ. 887-960). Η ερήμωσις αύτη ηνάγκασε πολλούς Σφακιανούς να εκπατρισθούν (στ. 960-968). Εν τέλει του ποιήματος (στ. 970-988) ο ποιητής αποδίδει την καταστροφήν ταύτην εις την απερισκεψίαν των Σφακιανών να εξεγερθώσιν, ολίγοι αυτοί, εναντίον των Τούρκων και εν κατακλείδι, λέγεται (στ. 989-1032) ότι το ποίημα εγράφη 16 έτη μετά του δασκάλου τον καιρόν υπό του Αναγνώστου υιού του παπά του Σήφη του Σκορδίλη καθ΄ υπαγόρευσιν του γέροντος τυροκόμου Πατζελιού. [ΣΗΜ. Περί της επαναστάσεως του Δασκαλογιάννη βλ. Γρ. Παπαδοπετράκην, Ιατορία των Σφακίων, εν Αθήναις 1888 σ. 115-150 (ολίγον χρησιμοποιούντα το τραγούδι και πολλάς ακρισίας σωρεύοντα), Βασ. Ψιλάκην, Ιστορία της Κρήτης τόμ. Γ΄ εν Χανίοις 1909 σ. 100-146 (επαναλαμβάνοντα τα του Παπαδοπετράκη, αλλά και το τραγούδι χρησιμοποιούντα [πως], βλ. σ. 106 σημ.) και Στ. Ξανθουδίδου, Επίτομος Ιστορία της Κρήτης εν Αθήναις 1909 σ. 119-124 και Π. Κοντογιάννην, Οι Έλληνες... κλπ. σ. (στηριζομένους κυρίως εις το τραγούδι του Δασκ.)]