Η «απατητική» ή «ψευδαισθητική» θεωρία (illusion theory), στην πιο ακραία της μορφή, υποστηρίζει ότι η απόλαυση του έργου τέχνης αντλείται από την ψευδαίσθηση του πραγματικού που δημιουργείται στο θεατή μιας ρεαλιστικής απεικόνισης. Στους Κριτικούς στοχασμούς πάνω στην ποίηση και τη ζωγραφική ο Dubos φαίνεται άλλοτε να τη συμμερίζεται ως ένα σημείο και άλλοτε να την απορρίπτει. Στόχος της μελέτης είναι να αποδειχθεί ότι ο Dubos έκθέτει δύο διαφορετικές απόψεις πάνω στην έννοια της ψευδαίσθησης σε σχέση με τη ζωγραφική και ότι αυτές στηρίζονται σε δύο διαφορετικές έννοιες της καλλιτεχνικής μίμησης, διαδεδομένες στη νεοκλασικιστική παράδοση της εποχής του. Προβάλλονται ακόμα εκείνα τα στοιχεία της σκέψης του που προεικάζουν προοπτικές της σύγχρονης αισθητικής θεώρησης.
Η αποδοχή της αυστηρής έννοιας της καλλιτεχνικής μίμησης ως πιστής αντιγραφής της φύσης, καθώς και της ψευδαίσθησης που αυτή συνεπάγεται, δείχνουμε ότι απηχούν περισσότερο τις ιδέες του de Piles παρά του Dubos. Ενώ πάντως και οι δύο στοχαστές βεβαιώνουν το φαινόμενο της απάτης των αισθήσεων μπροστά σε ζωντανές ζωγραφιές αντικειμένων της φύσης, χωρίς να αποκλείουν τη δυνατότητα του θεατή να συνειδητοποιεί συγχρόνως ότι πρόκειται για απεικονίσεις σε δισδιάστατη επιφάνεια, ο Dubos δεν συνδέει, όπως ο de Piles, την αισθητική απόλαυση με τη «ζωγραφική απάτη» αλλά με την αντίληψη της μιμητικής τέχνης του ζωγράφου. Φαίνεται συνεπώς να αντιμετωπίζει το πρόβλημα που γεννά η έννοια της ψευδαίσθησης για την ερμηνεία της αισθητικής εμπειρίας, προδιαγράφοντας πάνω στο θέμα αυτό αναλύσεις του σύγχρονου αισθητικού R. Wollheim.
Η άποψη προς την οποία μεταφέρεται η προτίμηση του Dubos στηρίζεται σε μια πιο ελεύθερη έννοια της μίμησης που απαιτεί τη συμβολή της δημιουργικής φαντασίας του καλλιτέχνη. Αναζητά αναλογίες ανάμεσα στην ποίηση και τη ζωγραφική και θέτει σα σκοπό της ζωγραφικής την απεικόνιση σπουδαίων θεμάτων (ιστορικών, θρησκευτικών κ.ά.) που διδάσκουν και συγχρόνως συγκινούν. Μιλώντας αρχικά για το θέατρο, και συγκεκριμένα την τραγωδία, ο Dubos αρνείται ουσιαστικά τη δημιουργία της ψευδαίσθησης, θεωρώντας την μια στιγμιαία, υπερβολική συγκινησιακή κατάσταση που προκαλείται σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Η θέση του αυτή ευθυγραμμίζεται με την κατευθυντήρια αρχή της αισθητικής του θεωρίας ότι η τέχνη, δημιουργώντας αντίγραφα πραγματικών αντικειμένων, επιδρά λιγότερο έντονα στα συναισθήματα μας απ΄ ό,τι τα ίδια τα πραγματικά αντικείμενα. Αρνείται ακόμη την ψευδαίσθηση για λόγους που ανάγονται στις συνήθειες και στις προσδοκίες μας και οι οποίες καθορίζουν τις αντιλήψεις μας, όπως υποστηρίζει ο σύγχρονος ιστορικός της τέχνης Ε. Η. Gombrich. Στην περίπτωση της ζωγραφικής, ο θεατής ενός έργου με «σημαντικό περιεχόμενο» δεν αρκείται σε μια πρώτη συνολική εντύπωση των αισθήσεων, που συνήθως είναι βιαστική και επιπόλαιη και συνοδεύεται σπάνια από τη δημιουργία της ψευδαίσθησης, αλλά προσπαθεί να συλλάβει το βαθύτερο νόημα του θέματος, για να αξιολογήσει σωστά το έργο, οπότε εδώ δεν έχει καμιά θέση η ψευδαίσθηση. Η σύγκρουση των αρχών της θεωρίας του Dubos που επισημαίνεται τόσο στο σημείο αυτό όσο και σε άλλα σημεία του έργου του, μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι η σκέψη του αντανακλά μια τολμηρή προσπάθεια μετάβασης από την παλαιότερη στη νεώτερη αισθητική.
