- Ψηφιακό τεκμήριο
- Αρχειακό και οπτικο-ακουστικό υλικό ερευνών
- Ιτέα Φωκίδας
- 1480
- Ιτέας
- Παρνασσίδος
- Φωκίδας
- Στα χρόνια της επανάστασης του 1821 ήταν γνωστή ως "παληά Σκάλα". Η μεγάλη ναυμαχία του Άστιγγος αναφέρεται από τους Ιστορικούς άλλοτε ως ναυμαχία της Σκάλας των Σαλώνων και άλλοτε ως ναυμαχία του όρμου της Ιτέας.
- Δεν κατοικείται κυρίως από πρόσφυγες. Το επικρατέστερο στοιχείο είναι γηγενείς, ντόπιοι, από τα γύρω χωριά της Φωκίδας.
- Υπάρχουν πάρα πολλές οικογένειες Μικρασιατών
- Μετά το 1922 το κράτος έκτισε 2 προσφυγικούς συνοικισμούς, τον ανατολικό και το δυτικό, όπου εγκατέστησε όλες τις προσφυγικές οικογένειες.
- Δεν υπήρξε ποτέ ξεχωριστή διάλεκτος όλοι οι κάτοικοι μιλούσαν τη γνήσια ρουμελιώτικη ελληνική γλώσσα.
- Μόνο μια μεγάλη εκκλησία υπάρχει που καθαγιάστηκε τον Απρίλη του 1890. Πέρα απ΄ αυτή την εκκλησία υπάρχουν και 3 εξωκλήσια.
- Ανήκουν σ΄ όλους τους κατοίκους που είναι όλοι ορθόδοξοι. Ένα μόνο οικογενειακό εξωκλήσι υπήρχε ο Αη Γιάννης, που κι αυτό παραχωρήθηκε στην εκκλησία.
- Μόνο ένα που αρχικά ήταν γύρω από την εκκλησία κι αργότερα μεταφέρθηκε έξω από την πόλη.
- Μετά το 1871 όταν με Β.Δ. διατάχθηκε η οριστική εγκατάλειψη της Παληάς Σκάλας και ο επίσημος συνοικισμός της Ιτέας
- Κατά κύριο λόγο αγρότες ελαιοκαληεργητές, ολίγοι αμπελουργοί, ψαράδες, βαρελοποιοί, βυρσοδέψες, βαρκάρηδες, εργάτες λιμένος, έμποροι, μαουνιέρηδες
- Το κύριο προϊόν η εληά και λίγο κρασί
- Το σύνολο σχεδόν των παραγόμενων ελαιών προοριζόταν για εξαγωγή. Μόνο οι σκάρτες εληές πήγαιναν στο λιοτρίβι για λάδι.
- Και σήμερα ακόμα εξακολουθεί η καλλιέργεια της εληάς με τις ίδιες παληές μεθόδους
- Δεν μπορούμε να πούμε ότι όλο το χωριό ήταν τσιφλίκι. Ένα όμως μεγάλο μέρος της περιοχής κατά το πλείστον ελώδες παριλάμβανε ένα μεγάλο ελαιόκτημα 500 περίπου ελαιοδέντρων που είχε πωληθεί από ενα Τούρκο Μπέη σε κάποιον Καράλη, που το έδωσε προίκα στον γαμπρός του Παπαθανασίου, που το έδινε να καλιεργείται κατ' αποκοπή. παράληλα πωλούσε για οικόπεδα ελώδεις εκτάσεις. Οι Ιτιώτες δεν το έβλεπαν αυτό με καλό μάτι κι΄ όταν στην κατοχή του 1943 ο λαός πεινασμένος κρύωνε έπεσε με πριόνια και τσεκούρια και ισοπέδωσε όλο αυτό το ελαιόκτημα για να ζεσταθεί. Μετά την απελευθέρωση του 45 ο Παπαθανασίου ανέκτησε τα δικαιώματα του πάνω στη γη και πωλούσε αφέρτα οικοπεδα κι΄ εξακολουθεί ακόμα να πουλάει όσα του απομένουν.
- Ωρισμένα τμήματα πρέπει να ήταν εθνική γη γιατί από το 1837 - 1852 ανευρίσκει κανείς παραχωρητήρια του εφόρου Παρνασσίδος προς όσους ήθελαν να οικοδομήσουν στην Ιτέα.
- Όχι
- Υπήρχαν αρκετοί επαγγελματίες ψαράδες, αλλ΄ αυτό δεν ήταν η κύρια απασχόληση των κατοίκων
- Οι σπουδαιότερες βιοτεχνίες ήταν η βαρελοποιία που εξυπηρετούσε το εξαγωγικό εμπόριο της εληάς. Όπως και η βυρσοδεψεία που εξήγαγε κατειργασμένα δέρματα προς διάφορα μέρη της Ελλάδας.
- Δυστυχώς σήμερα και οι δύο έχουν ολότελα εκλείψει. Δεν υπάρχει ούτε ένας βυρσοδέψης, ούτε ένας βαρελάς.
- Πριν το νόνο του 1914 περί Δήμων και Κοινοτήτων δεν υπήρχε Κοινότητα στην Ιτέα. Αυτή ανήκε στο Δήμο της Άμφισσας στον οποίο εκπροσωπείτο από έναν αιρετό πάρεδρο.
- Πλήρωναν τη Δεκάτη που ήταν ο έγγειος φόρος 10% από του παραγόμενου αγροτικού προϊόντος. Τον εισέπρατταν οι ενοικιαστές του φόρου, που πολλές φορές ήταν σκληροί.
- Δεν υπήρχε κανένας διαχωρισμός κοινωνικών τάξεων
- Συνηθισμένο ήταν να προσφέρουν προαιρετική εργασία για την εκτέλεση κοινών έργων. πχ Για να γίνει η εκκλησία ο ένας σκάλιζε τ΄ αγκωνάρια, άλλος πρόσφερε του ασβέστη, άλλος την άμμο, άλλος έχτιζε, όλοι βοήθαγαν.
- Η εργασία δεν ήταν υποχρεωτική. Προσεφέρετο όμως πρόθυμα. Και οι γυναίκες προσέφεραν ό,τι μπορούσαν.
- Τιμωρίες δεν υπήρχαν
- Γείτονες και φίλοι προστρέχανε να δώσουν ένα χέρι στο θέρο, στον τρύγο, στο λιομάζωμα, σε οικοδομικές εργασίες
- Και στις σπιτικές ακόμα δουλειές απαντούσε κανείς την αλληλοβοήθεια. Η μια γειτόνισα να βοηθάει την άλλη στο ζύμωμα, το φούρνισμα, το διάλεγμα των εληών.
- Φυσικό είναι να ήταν η αλληλοβοήθεια περισσότερο αναπτυγμένη στις γυναίκες που είναι πιο συναισθηματικές. Δεν ήταν σπάνιο το φαινόμενο να βλέπεις γυναίκες να προσφέρουν πρόθυμα το γάλα του στήθους τους σε παιδιά άλλων γυναικών που δεν είχαν γάλα, είτε γιατί ήταν άρρωστες, είτε γι΄ άλλο λόγο.
- Ο πατέρας, η μητέρα, οι γονείς τους, τα παιδιά τους, κάποτε αδελφοί ή αδελφές ή και κάποια θεία
- Πατέρα! Μητέρα ή μάνα!
- Παππού!
- Γιαγιά ή κυρούλα!
- Παππού!
- Γιαγιά ή κυρούλα!
- Άγγονα, αγγονή!
- Αγγόνια!
- Με τ΄ όνομά τους το καθένα πχ αδερφέ Γιώργο!
- Με τ΄ όνομά τους: αδερφή Βασίλω!
- Όχι
- Όχι
- Με τ΄ όνομά τους: Γιωργάκο!
- Θείο ή μπάρμπα
- Θεία, θειά, θείτσα
- Θείο, θεία, θειά, θείτσα
- Ανηψιέ! Ανηψιά και όνομα
- Γυιέ μου! Γυιόκα μου! Θυγατέρα!
- Πρωτότοκος - απογένι
- Προγόνια
- Δίδυμα ή μπινάρια
- Συμπέθεροι
- Πατέρα ή πεθερό!
- Μητέρα ή πεθερά!
- Κουνιάδο - κουνιάδα
- Πατέρα ή πεθερέ ή γέροντα
- Μητέρα ή πεθερά!
- Γυναικάδερφο ή κουνιάδο
- Γαμπρό!
- Γαμπρό
- Γαμπρό
- Νύφη ή αντραδέρφη
- Νύφη
- Γυναίκα! Άντρα!
- Στο αγόρι έδιναν το όνομα του παππού από τον πατέρα, στο κορίτσι το όνομα της γιαγιάς απ΄ του πατέρα. Ως προς τ΄ άλλα παιδιά γινόταν συμφωνία γονιών και νονού.
- Πέρα από τις δουλειές του σπιτιού οι γυναίκες βοηθούσαν τους άντρες στις δικές τους δουλειές όσο μπορούσαν
- Λιομάζωμα και διάλεγμα ελαιών, ξεφύλιασμα αμπελιών, θειάφισμα
- Φρόντιζαν την οικόσιτη κτηνοτροφία, κατσίκες, προβατίνα, φροντίδα του αλόγου, κότες
- Βοηθούσαν στον μπάλωμα των διχτυών
- Σε καμιά από τις δύο βιοτεχνίες που υπήρχαν στην Ιτέα, δηλαδή τη Βαρελοποιία και τη Βυρσοδεψεία, δε συμμετείχαν γυναίκες γιατί οι δουλειές αυτές είναι δύσκολες και αντρικές δουλειές.
- Το τίναγμα της εληάς με τις τιναχτόβεργες. Το φόρτωμα και το ξεφόρτωμα των ζώων, το χτίσιμο.
- Μόλις τέλειωναν το δημοτικό, τα παιδιά άρχισαν να δουλεύουν σ΄ ελαφρές δουλειές. Τα κορίτσια βοηθούσαν στις δουλειές του σπιτιού, ράψιμο, αργαλειό, κέντημα.
- Συνήθεια ήταν να παντρευτούν πρώτα τα κορίτσια. Ήταν κοινωνικός νόμος αυτό.
- Για τον άντρα τα 25 - 30. Για τις γυναίκες 18 - 25. Δεν εθεωρείτο επιτρεπτό η γυναίκα να είναι μεγαλύτερη από τον άντρα.
- Δεν υπήρχε συνήθεια ο γαμπρός κι η νύφη νάναι από το το ίδιο χωριό. Μπορούσε να διάλεξουν και από τα γύρω χωριά κι ακόμα κι από ξένα μέρη με συμπεθερειό.
- Συνήθως στο πατρικό του γαμπρού. Αν πήγαινε σώγαμπρος στο σπίτι της νύφης ή ακόμα σε κάποιο καινούργιο σπίτι.
- Υπήρξαν τέτοιες σπάνιες όμως περιπτώσεις να φέρουν τις γυναίκες τους όλα τα αγόρια στο πατρικό σπίτι και να ζουν όλοι μαζί.
- Έως ότου παντρευτού τα αδέρφια όλα κρατούσαν αδιαίρετη την περιουσία τους. Όταν παντρεύοναν γινόταν ο διαχωρισμός. Υπήρχαν και περιπτώσεις που η κοινοκτημοσύνη παρέμεινε επί μακρόν.
- Όταν άρχισαν να παντρεύονται ο καθένας έπαιρνε το μερίδιό του κι έφευγε κάνοντας δικό του νοικοκυριό. Τα γκρίνια και οι εγωισμοί των νυφάδων επέσπευδε το χωρισμό των αδελφών.
- Συνήθως ο μεγαλύτερος γυιός. Αυτό όμως δεν ήταν κανόνας. Δεν απεκλείετο να παραμείνη ένας μικρότερος ή μικρότερη αδερφή με τους γονείς αν συνέτρεχαν ειδικοί λόγοι, όταν πχ παντρεύονταν οι μεγαλύτεροι κι έφευγαν από το σπτίτι δημιουργώντας δικό τους σπιτικό.
- Όταν δεν είχε δικό της γυιό. Όταν υπήρχε μια μοναχοκόρη.
- Ναι, για ν΄ αυξήσουν τη δική τους
- Για το μικρότερο ή εκείνο που θα παντρευτούν τελευταίο.
- Αν υπήρχε μόνο μια μοναχοκόρη η περιουσία περιήρχετο όλη σ΄ αυτήν
- Κανόνας ήταν τα παιδιά να πάρουν το όνομα του πατέρα τους. Όχι του πατέρα της νύφης εκτός αν οι ίδιος ο γαμπρός δεχόταν δίπλα στο δικό του όνομα και εκείνο του πεθερού.
- Απογεύγονταν γάμος μεταξύ συγγενών. Μιαν εξαίρεση του κανόνος αυτού θυμάται ο γράφων κατά την οποία παντρεύτηκαν 2 πρώτα εξαδέλφια.
- Υπήρχε κώλυμα
- Η συνωνυμία δεν αποτελούσε κώλυμα γάμου
- Σπανιώτατα και μόνο για λόγους μοιχείας
- Συνήθως ο νονός του γαμπρού
- Αυτός που είχε στεφανώσει το ζευγάρι βάφτιζε το πρώτο παιδί. Για τ΄ άλλα παιδιά μπορεί να ταν οποισδήποτε νονός.
- Προτιμούσαν να βρουν κάποιον οικονομικά ανεξάρτητον.
- Κώλυμα γάμου υπάρχει μεταξύ νέων που έχουν τον ίδιο νονό που είναι, όπως λένε, πνευματικά αδέρφια
- Όχι
- Η συνήθεια της αδελφοποιίας ήταν άγνωστη
- Υπήρχε και υπάρχει ακόμα
- Πάντα προφορικά
- Οι συμβολαιογράφοι. Υπέγραφαν ο συνιστών την προίκα και ο λαμβάνων.
- Χρήματα, ελαιόδενδρα, οικοδομές, οικόπεδα
- Σπάνια να δοθεί προίκα, σπίτι, επίπλωμα
- Ναι
- Ανάλογα με το γαμπρό ήταν και η προίκα
- Αυτό δε συνέβαινε ποτέ. Τούτο θ΄ αποτελούσε αποκήρωση των άλλων παιδιών.
- Η μητέρα μπορούσε να συστήσει προίκα από τη δική της προίκα. Αν δεν είχε κόρες αλλά μ΄νο γιούς, η προίκα της μεταβιβαζόταν σ΄ αυτούς σύμφωνα με τους κανόνες του κληρονομικού δικαίου.
- Οι αδελφοί δεν είχαν υποχρέωση να προικοδοτήσουν τις αδερφές. Πολλοί καλοί αρδερφοί όμως το έκαναν αυτό από αγάπη και καλή θέληση.
- Εξερτάται από το ποσό της προίκας που ελάμβανε. Συνήθως όμως η προίκισή της της αφαιρούσε το δικαίωμα να ζητήσει κληρονιμικό μερίδιο.
- Στην περίπτωση αυτή επιστρεφόταν η προίκα στην οικογένειά της
- Δεν υπήρχε τέτοια συνήθεια
- Ανάλογα με τις περιστάσεις
- Δεν υπήρχε καμιά διαφορά ως προς την κληρονομική μερίδα. Αυτοί ήταν ίση για όλα τ΄ αγόρια.
- Δεν υπήρχαν κανόνες που να καθορίζουν τα μερίδια του καθενός. Κατ΄ αρχήν έπρεπε να είναι ίσα. Αν όμως βρισκόταν ένας καλός γαμπρός μπορούσε το μερίδιο του κοριτσιού να είνα μεγαλύτερο.
- Συνήθως η μεταβίβαση της περιουσίας γινόταν με διαθήκη. Αν όμως ο κληρονομούμενος πέθαινε αδιάθετος (χωρίς διαθήκη) τα μερίδια ήταν ίσα.
- Ποτέ το μοίρασμα δε γινόταν με λαχνό. Το μοίρασμα μεταξύ των συγγενών γινόταν με βάση το βαθμό συγγένειας των κληρονόμων προς τον κληρονομούμενο.
- Αν συνέτρεχαν παιδιά το 1/4 της κληρονομιάς
- Τον κληρονομούσαν μόνο οι κόρες του
- Ναι, μπορούσε να κληρονομήσει τον αδερφό του πατέρα του ή της μάνας του εφ΄ όσον αυτοί δνε είχαν παιδιά.
- Υιοθεσία γινόταν όταν το ανδρόγυνο ήταν τελείως άτεκνο
- Κατ΄ αρχήν προτιμούσαν παιδιά αδελφών του πατέρα ή της μάνας ή συγγενών και ορφανά
- Το υιοθετημένο παιδί είχε τα ίδια δικαιώματα που είχε ένα φυσικό παιδί
