Κάλυμνος

Κάλυμνος

  1. Ψηφιακό τεκμήριο
  2. Αρχειακό και οπτικο-ακουστικό υλικό ερευνών
  3. Κάλυμνος.
  4. 365
  5. Δήμος Καλυμνίων
  6. Καλύμνου
  7. Δωδεκανήσου
  8. Στον Όμηρο το νησί ονομάζεται με άλλα "Καλύδναι νήσοι". Σε επιγραφές "Κάλυμνα". Η πόλη ονομάζεται "Ποθία" ή "Πόθια" ως σήμερα. Κτίστηκε το 1850.
  9. Όχι
  10. Υπάρχουν μερικές οικογένειες (10-12). Δύσκολο να εντοπιστούν όλες λόγω μετανάστευσης.
  11. Όχι
  12. Τοπική Καλύμνικη η οποία διατηρήθηκε ως σήμερα. Ελάχιστες εκφράσεις τείνουν να εξαφανιστούν (Νότιο γλωσσικό ιδίωμα).
  13. Η πρωτεύουσα είχε 10 ενορίες. Στο νησί η πρώτη βυζαντινού ρυθμού εκκλησία κτίστηκε στην τοποθεσία Άργος από τον Όσιο Χριστόδουλο περίπου το 1200 - 1300. Το νησί είναι γεμάτο από εκκλησίες και ξωκλήσια.
  14. Στην περιουσία της μονής Πάτμου μαζί με παρακείμενα κτήματα.
  15. Τέσσερα μεγάλα κι άλλα μικρότερα σε αγροτικούς συνοικισμούς.
  16. Σπογγαλιεία, ελάχιστη γεωργία. Κυρίως σπορά κριθαριού και σιταριού και καλλιέργεια ελιάς για συμπλήρωση βασικής τροφής κ.α.
  17. Λίγα δημητριακά, για το αλεύρι (σιτάρι και κριθάρι) ελιά, σύκα, μύγδαλα, αμπέλι (για το γλυκό μοσχάτο κρασί). Εσπεριδοειδή.
  18. Όλα για αυτοκατανάλωση, πλην των εσπεριδοειδών. Αργότερα η καλλιέργεια εσπεριδοειδών στον Πάνορμο και Βαθύ προοριζόταν και για το εμπόριο, μαζί με κηπευτικά.
  19. Ανθίζει η καλλιέργεια εσπεριδοειδών και αναπτύχθηκε το εμπόριο γύρω από αυτά. Από τις παλιές καλλιέργειες εγκαταλήφθηκαν οι σπορές εκτός από αυτές που προορίζονταν για ζωοτροφές. Στην δεκαετία του 70 αρχίζουν τα θερμοκήπεια με κηπευτικά στο βαθύ.
  20. Υπήρξαν και υπάρχουν περιοχές εθνικές.
  21. Από ενάμιση στρέμμα γενικά.
  22. Σε πληθυσμό 20.000 - 25.000 προπολεμικά, μπορούμε να υπολογίσουμε.
  23. Είναι 4 - 5 στρέμματα.
  24. Ναι αιγοπροβάτων
  25. Από την αρχαιότητα
  26. Υπήρχαν περίπου 20 τσελιγκάτα. Τα περισσότερα υπάρχουν και σήμερα.
  27. Ασχολούνται με την αλιεία, περισσότερο τα τελευταία χρονια μετά τον περιορισμό της σοποογαλιείας.
  28. Γνωρίζω για μια οργανωμένη βιοτεχνία μιας οικογένειας που υφαίνει χαλιά από κατσικίσιο μαλλί και συνεχίζει μέχρι σήμερα. Επίσης η αγγειοπλαστική για 2-3 οικογένειες, αλλά σήμερα συνεχίζει μόνο ο ένας και όχι αποκλειστική απασχόληση.
  29. Μια οικογένεια ασχολείται με την ύφανση στρωσιδιών ακόμα και σήμερα. Η αγγειοπλαστική είναι εποχιακή απασχόληση για άλλη μια οικογένεια. Η μονή Ευγγελιστρίας της τοποθεσίας Άργος ανέπτυξε βιοτεχνία υφαντών και κατασκευάζει το "καβάδι" δηλαδή την εθνικήν ενδυμασία. Δυστυχώς, ελλείψει εργατικών χεριών κινδυνεύουν να κλείσουν.
  30. Ναι, υπήρχε άριστη κοινοτική οργάνωση και "Δημογεροντία. Το 1926 την κατήργησαν οι Ιταλοί και αναλαμβάνει διορισμένος από την Ιταλική Κυβέρνηση Commissario. Στο 1929-35, επαναφέρουν δημάρχους εκλεγμένους από τον λαό για λόγους σκοπιμότητας, μέχρι την πτώση του φασισμού.
  31. Στην τουρκοκρατία είχαν ειδικά προνόμια. Πλήρωναν μόνο φόρο τη "μαχτού" κατ' αποκοπή.
  32. Χωρίζονταν σε φτωχούς και πλούσιους. Οι φτωχοί κατοικούσαν περισσότερο στα ψηλώματα, τα "μαράσια" και οι πλούσιοι σε χαμηλότερες συνοικίες.
  33. Ναι. Συνέβη σε κτίσιμο εκκλησιών κυρίως.
  34. Συμμετείχαν άνδρες και γυναίκες εθελοντικά.
  35. Ήταν συνηθισμένο φαινόμενο στη σπορά και το θέρος κυρίως. Οικογένειες που σκόπευαν να συμπεθεριάσουν επεδίωκαν να εργασθούν μαζί για να γνωρίσουν την συμπεριφορά ή μια της άλλης, κυρίως στο συμφέρον.
  36. Ναι, αλλά μεταξύ των μελών της ίδιας οικογένειας ή τουλάχιστον συγγενών.
  37. Ναι. Για πολλές οικιακές π.χ. τα γλυκά στις γιορτές, τα ασβεστώματα και τις δουλειές σε γάμους, αρραβώνες ή για πένθη (μνημόσυνα κτλ).
  38. Ο πατέρας, η μητέρα και τα παιδιά. Αποφεύγεται η συνοίκηση με άλλα μέλη, εκτός αν ήταν αναγκαίο.
  39. Μάνα - πατέρα ή αφέντη.
  40. Πάππου
  41. Παλιά
  42. Πάππου
  43. Παλιά
  44. Τα αγγόνια (ο άγγονας, η αγγόνη).
  45. Τα αγγόνια (ο άγγονας, η αγγόνη).
  46. Οι αδερφοί μου (το "δ" παραλείπτεται στη διάλεκτο)
  47. Οι α(δ)ερφές μου
  48. Πρωτογυιός
  49. Πρωτοκόρη
  50. Το τελευταίο παιδί: Το "αποκούνι"
  51. Θείο, πάρβας
  52. Θεία (τσά)
  53. Τα ίδια
  54. Ανηψούς και ανηψές (ανηψός - ανηψά)
  55. Γυιός - κόρη.
  56. Το πρώτο μάτι - το "αποκούνι".
  57. Προ(γ)ονοί
  58. (δ)εμέλια
  59. Συμπεθέροι
  60. Πατέρα
  61. Μάνα
  62. Κουνιάδος - κουνιάδα (ή με το όνομά τους)
  63. Πατέρα
  64. Μάνα
  65. Κουνιάδος - κουνιάδα (ή με το όνομά τους)
  66. Γυιέ μου ή με το όνομά του ή "γαμπρέ"
  67. Γυιέ μου ή με το όνομά του ή "γαμπρέ"
  68. Με τα όνομά του σαν αδελφό τους ή γαμπρέ
  69. "Νύφη" ή με το όνομά της σαν αδελφή τους.
  70. "Νύφη" ή με το όνομά της σαν αδελφή τους.
  71. Ο άντρας μου - η γυναίκα μου, ο αφέντης - η κυρά μου (αυτό μάλλον χαϊδευτικά). Συχνά μπροστά στα παιδιά: μάνα - πατέρα.
  72. Ο νονός έπαιρνε όνομα μόνο όταν υπήρχαν πολλά παιδιά. Το πρώτο παιδί, αν ήταν αγόρι έπαιρνε το όνομα του παππού από τον πατέρα. Αν ήταν κορίτσι της γιαγιάς από τη μητέρα. Στο δεύτερο παιδί έπαιρνε τη σειρά ο άλλος σύζυγος, ότι κι αν ήταν αυτό. Το ίδιο στα υπόλοιπα. Αλλάγες γινόταν κατόπιν συννενοήσης.
  73. Κουβαλούσαν νερό, φρόντιζαν τα ζώα και κουβαλούσαν από μεγάλες αποστάσεις δέματα με κλαδιά του βουνού, πάνω στο κεφάλι, για το φούρνο. Σπέρνουν, θερίζουν.
  74. Βοηθούσαν στη σπορά και συνήθως έκαναν το θέρος μόνες με τα παιδιά γιατί ο σύζυγος έλειπε στο σφουγγάρι. Μάζευε τις ελιές, τα μύγδαλα, στέγνωνε, έψηνε και "πατούσε" τα σύκα σε ντενεκέδες και φρόντιζε το "μαζούλι" δηλαδή τη συγκομιδή στα αμπέλι (και κάθε συγκομιδή).
  75. Συνήθως την τυροκομία αλλά βοηθούσαν και στη βοσκή. Όχι όμως με πίεση. Γενικά η βοήθεια ήταν εθελοντική και αυτονόητη εφ όσον υπήρχε ανάγκη, όχι όμως υποχρεωτική.
  76. Βοηθούσαν στο μπάλωμα των διχτυών αλλά και στην προπαρασκευή για το ταξίδι. Πολλές χήρες σφουγγαράδων δούλευαν στο "ψαλίδι" στις αποθήκες.
  77. Στην αγγειοπλατική, στο άναμμα του καμινιου και το ψήσιμο. Στην υφαντική των στρωσιδιών, στην επεξεργασία μαλλιού. Οι ίδιες γνέθουν μαλλί και υφαίνουν χράμα στα σπίτι τους για δική τους χρήση.
  78. Τη σπογγαλιεία και τις οικοδομές γενικά. Υπήρξαν και εξαιρέσεις για τις οικοδομές. Η παρουσία της γυναίκας στο καϊκι μετά τον αγιασμό. Θεωρείται γρουσουζία "ούτε γάτος θηλυκός" στο καϊκι.
  79. Από πολύ μικρή. Τα αγόρια ακολουθούν τον πατέρα στις ασχολίες τους και τα κορίτσια τη μητέρα. Και σήμερα, παιδί 12 ετών φεύγει στα καράβια ή πάει μαθητευόμενος σε τεχνήτη ή σε καϊκι του πατέρα. Στην συγκομιδή μανταρινιών παίρουν τους μαθητές από το σχολείο.
  80. Πρώτα έπρεπε να παντρευτούν τα κορίτσια και μετά τα αγόρια.
  81. Για τις γυναίκες τα 14, για τους άνδρες τα 18. Ο άνδρας ήταν μεγαλύτερος από τη γυναίκα.
  82. Η συνήθεια και η επιθυμία της οικογένειας ήταν να είναι ο γαμπρός και η νύφη από το ίδιο χωριό. Αν όχι τουλάχιστο από το νησί. Συχνά, λόγω των συχνών ταξιδιών έφερναν και νύφη από άλλα μέρη.
  83. Σε καινούργιο σπίτι, προίκα της νύφης.
  84. Συνήθως δεν συνέβαινε. Υπάρχουν κι εξαιρέσεις.
  85. Όχι. Προτιμούν να πάιρνει ο καθένας το μερίδιό του. Υπήρξαν και οικογένειες που διατήρησαν ενωμένη τη οικογενειακή εμπρ. Επιχείρηση.
  86. Συνήθως με το γάμο, όταν ο καθένας δημιουργούσε οικογένεια.
  87. Αν υπήρχε δυνατότητα οι γονείς έμεναν μόνοι τουλάχιστον ως τα γεράματα. Αν όχι τότε έμεναν με το μικρότερο παιδί (εφόσον προ πολλού είχαν προικισθεί τα προηγούμενα) ή με όποιο προτιμούσαν. Αυτό συνέβαινε και στα βαθιά γεράματα (Δηλαδή να πηγαίνουν σε όποιο παιδί προτιμούσαν).
  88. Αν οικονομικοί λόγοι ή λόγοι υγείας ή ειδικοί οικογενειακοί επέβαλαν αυτό.
  89. Πάντα ο γαμπρός πάει σε σπίτι - προίκα της νύφης. Το αντίθετο συνέβαινε αν η νύφη δεν διέθετε σπίτι.
  90. Αν ήταν δυνατό, για κανένα. Μπορεί να συνέβαινε για το μικρότερο, αφού προηγουμένως είχαν φύγει τα άλλα με το γάμο.
  91. Επειδή δεν υπήρχε το έθιμο του σώγαμπρου, συμπεραίνουμε πως γενικά ο πεθερός δεν γράφει περιουσία στο γαμπρό. Ωστόσο υπήρχαν και εξαιρέσεις ή με εκβιασμό ή και προσφορά αγάπης.
  92. Ποτέ δεν αλλάζει επώνυμο ο γαμπρός. Καμιά φορά αν ο πατέρας της νύφης δεν "άκουγε" το όνομά του, τότε έδιναν σε ένα παιδί εκτός από το κυρίως βαφτιστικό και το επώνυμο του παππού σαν βαφτιστικό (όχι σαν επώνυμο).
  93. Ούτε τα πρώτα, μα ούτε και τα δέυτερα ξαδέρφια μπορούσαν να παντρευτούν μεταξύ τους.
  94. Ναι
  95. Δεν υπήρχε τέτοιο πρόβλημα, μπορούσαν να παντρευτούν.
  96. Σπάνιες περιπτώσεις, για λόγους τιμής.
  97. Κουμπάροι μπαίνουν αρκετοί συγγενείς και φίλοι. Δεν υπήρχε έθιμο να στεφανώνει ο νονός.
  98. Οποιοσδήποτε φίλος ή συγγενής. Συνήθως είχαμε πολλούς νονούς. Στη βάφτιση παίρνει μέρος κι ο κουμπάρος, που στεφάνωσε το ζευγάρι - γονείς.
  99. Προτιμούσαν τον φίλο ή συγγενή και να είναι διαφορετικοί οι νονοί για κάθε παιδί.
  100. Απαγορευόταν ο γάμος μεταξύ των παιδιών.
  101. Όχι
  102. Δεν υπήρχε έθιμο.
  103. Ναι
  104. Με προικοσύμφωνο, λεγόταν έτσι.
  105. Όχι
  106. Ένας ή δύο αξιόπιστοι πολίτες π.χ. ο παπάς ή ο δάσκαλος. Συχνά και προύχοντες του τόπου.
  107. Ανάλογα με τις δυνατότητες. Σε ευκατάστατες οικογένειες, υπολογίζονταν και πληρωνόταν σε λίρες Αγγλίας.
  108. Ναι
  109. Οπουδήποτε στο νησί.
  110. Ναι
  111. Ναι για δέντρα. Τα ζώα και τα καϊκια στα αγόρια.
  112. Η πρωτότοκη έπαιρνε το μεγαλύτερο μερίδιο.
  113. Συνήθως άφηναν περιουσία και για άλλα κορίτσια. Σπάνια τα αγόρια έπαιρναν μερίδιο.
  114. Η προίκα της μητέρας πήγαινε στις κόρες. Αν είχε αγόρια, την μοιράζονταν αυτοί.
  115. Ναι. Πάντα είχαν την υποχρέωση να βοηθήσουν στην προίκιση.
  116. Όχι
  117. Επιστρεφόταν στην οικογένειά της
  118. Όχι
  119. Συνήθως όταν παντρεύονταν, ή ανάλογα με τις περιστάσεις. Συχνά μεταβιβάζονταν περιουσίες σε εγγόνια, επειδή δεν ήταν υποχρεωτικό να δίνονται αυτές στους γάμους των αγοριών.
  120. Αν περίσσευε κάτι από την προίκιση των κοριτσιών τότε πάλι ο πρωτογυιός έπαιρνε τα περισσότερα ή και όλα.
  121. Μεγαλύτερο και συχνά τα κορίτσια τα έπαιρναν όλα.
  122. Με συμβολαιογραφικές πράξεις, τα "εγκλαβές" ενώ ζούσαν οι γονείς.
  123. Όχι
  124. Η σύζυγος και τα παιδιά κληρονομούν όλη την περιουσία.
  125. Οι συγγενείς του συζύγου, βάση του εθίμου "το γονικό στο γονικό".
  126. Κληρονομούσαν οι κόρες του.
  127. Ναι
  128. Αν δεν υπήρχαν καθόλου παιδιά.
  129. Παιδιά αδελφών ή συγγενών. Μόνο αν δεν τους τα έδιναν έπαιρναν ορφανά.
  130. Όσα και ένα φυσικό παιδί.