To Αρχείο Χειρογράφων αποτελεί το βασικό αρχείο του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, το οποίο είχε ιδρυθεί ως «Λαογραφικόν Αρχείον» το 1918 με κύριο σκοπό την «περισυλλογήν, διάσωσιν και έκδοσιν των μνημείων του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού». Αποτελείται από 7.995 χειρόγραφους τόμους με ανέκδοτη κατά κύριο λόγο λαογραφική ύλη, στην οποία περιέχονται ποικίλες πληροφορίες, που συγκροτούν τον Θησαυρό του λαϊκού πολιτισμού.

Προέρχονται από επιτόπιες έρευνες των συντακτών-ερευνητών ή εξωτερικών συνεργατών του Κέντρου και φίλων της Λαογραφίας. Την καταγραφή των λαογραφικών φαινομένων άρχισε πριν από έναν περίπου αιώνα ο ιδρυτής της Λαογραφίας Νικόλαος Πολίτης. Οι ολιγάριθμοι ερευνητές που προσέφεραν τις υπηρεσίες τους, από την ίδρυσή του Κέντρου, ανταποκρίθηκαν στους πολλαπλούς σκοπούς του, συχνά υπό αντίξοες οικονομικές και υλικοτεχνικές συνθήκες και χωρίς τη βοήθεια εξειδικευμένου προσωπικού και κατέγραψαν τις κατά τόπους εκδηλώσεις του λαϊκού πολιτισμού με συνεντεύξεις, ηχογραφήσεις, φωτογραφήσεις, κινηματογραφήσεις, αποτυπώσεις, συμμετοχική παρατήρηση κ.λπ. Έτσι εμπλουτίστηκε το αδημοσίευτο υλικό από την προφορική παράδοση με την αποστολή των ερευνητών για επιτόπια έρευνα, με αποστολή ερωτηματολογίων σε φορείς και μεμονωμένα άτομα κ.ά.

Το εν λόγω υλικό διατηρείται στο πρωτότυπο, αποδελτιώνεται, ταξινομείται και κατατάσσεται σε ειδικά επιμέρους αρχεία. Παράλληλα αξιοποιείται από τους ερευνητές σε μελέτες τους που δημοσιεύονται αυτοτελώς και στην Επετηρίδα του Κέντρου.

Τα παλαιότερα χειρόγραφα του Λαογραφικού Αρχείου είναι εκείνα της Ύλης Πολίτου (με ανεξάρτητη αρίθμηση 1-3.149), ορισμένα από τα οποία χρονολογούνται από τις αρχές του 19ου αιώνα. Ο εμπλουτισμός του Αρχείου και η επεξεργασία των χειρογράφων του εντάσσονται στο αρχειακό έργο του Κέντρου. Σήμερα στο πλαίσιο κυρίως ευρωπαϊκών προγραμμάτων έχει ψηφιοποιηθεί το σύνολο των χειρογράφων του Αρχείου.

Συντελεστές
Επιστ. επιμέλεια, κείμενo: Αικ. Πολυμέρου-Καμηλάκη
Συντονισμός: Ευάγγ. Καραμανές
Επιμέλεια: Παρ. Ποτηρόπουλος, Ιωάνν. Καραχρήστος